pieczecie

Wrocław (łac. Wratislavia lub Vratislavia, czes. Vratislav, niem. Breslau, węg. Boroszló) - historyczna stolica Śląska, jedno z największych (czwarte pod względem liczby ludności miasto w Polsce) i najstarszych miast w Polsce, położone po obu stronach środkowej Odry, na Nizinie Śląskiej.
Przez miasto przepływa 5 rzek większych: Odra i 4 jej dopływy, które zasilają ją w granicach miasta: Bystrzyca, Oława, Ślęza i Widawa. Przed II wojną światową w mieście istniały 303 mosty, obecnie pozostało ich około 220.
Wrocław jest stolicą województwa dolnośląskiego, miastem na prawach powiatu (wrocławski powiat grodzki) oraz stolicą wrocławskiego powiatu ziemskiego grupującego 9 okolicznych gmin.
Najstarsze ślady osadnictwa na terenie Wrocławia pochodzą z neolitu. W VIII-VII w. p.n.e. osiedliła się nad Odrą ludność kultury łużyckiej, która wzniosła 2 grody. We wczesnym średniowieczu obszar obecnego Wrocławia zamieszkiwało plemię Ślężan. Na Ostrowiu Tumskim w VIII-IX w. istniał gród, rozbudowany w X w. Przypuszczalnie pod koniec IX w. wszedł w skład Państwa Wielkomorawskiego, później pozostawał pod zwierzchnictwem książąt czeskich. Przed 990 włączony do państwa Piastów, stał się ich siedzibą. Pierwsza pisemna wzmianka o Wrocławiu pochodzi z 1000 w związku z utworzeniem biskupstwa wrocławskiego podległego archidiecezji gnieźnieńskiej.
W XI i XII w. Wrocław rozszerzył się na oba brzegi Odry i wyspę Piasek, powstały osady targowe i rzemieślnicze. Rozwój miasta zapoczątkowało m.in. zwycięstwo Bolesława III Krzywoustego w 1109 na Psim Polu (obecnie dzielnica Wrocławia) nad wojskami cesarza Henryka V. Wkrótce po ustanowieniu biskupstwa król Bolesław I Chrobry polecił wznieść na Ostrowie Tumskim katedrę Św. Jana Chrzciciela. W XII w. znajdowały się na nim dwa kościoły: Św. Idziego i Św. Piotra i Pawła, murowana kaplica grodowa Św. Marcina oraz druga z kolei, kamienna katedra wzniesiona przez biskupa Waltera. W połowie XII w. na sąsiednim Ostrowie Piaskowym powstał kamienny kościół Panny Marii z klasztorem Augustianów, a na prawym brzegu Odry opactwo Benedyktynów z kościołem Św. Wincentego. Postępujący od 2. połowy XII w. intensywny rozwój osadnictwa na lewym brzegu Odry wiązał się ze wzrostem handlu na szlaku z Rusi i Krakowa na zachód.
W początkach XIII w. Henryk I Brodaty dokonał nowego rozplanowania lewobrzeżnego miasta, które ok. 1214 miało statut wzorowany na prawie magdeburskim. Dwór Henryka I Brodatego przebudowano, otoczono wałami obronnymi i przekształcono w zamek. 1242 ponowna lokacja miasta (zatwierdzona 1283), które rozplanowano na nowo i otoczono murami obronnymi. 1244 rozpoczęto budowę nowej katedry, którą ukończono w XIV w. W końcu XIV w. wzniesiono nowe fortyfikacje miejskie.
Po śmierci Henryka IV Prawego (1290) gród książęcy na Ostrowie Tumskim utracił dawną funkcję, wyspa przeszła na własność biskupstwa. Rezydencją książąt stał się zamek położony na lewym brzegu Odry. 1335 zmarł Henryk VI, ostatni książę wrocławski z dynastii Piastów. Po jego śmierci księstwo weszło w skład królestwa czeskiego, a po śmierci króla Czech i Węgier, Ludwika II Jagiellończyka (1526), wraz z całym Śląskiem dostało się pod panowanie Habsburgów.
W XIV-XVI w. rozwinęło się rzemiosło (sukiennictwo, browarnictwo) i handel, m.in. z krajami bałtyckimi, a także nauka i kultura. Od 1526 ośrodek reformacji. 1668 oddano do użytku kanał Odra-Sprewa, który przyczynił się do ożywienia żeglugi na Odrze, na Wyspie Mieszczańskiej zbudowano pierwszy port.
W rezultacie wojen śląskich (1740-1748) Wrocław wraz z całym Śląskiem przeszedł w posiadanie pruskie (1741). 1768-1783 otoczono miasto systemem nowoczesnych obwarowań, które do połowy XIX w., wraz ze średniowiecznymi murami obronnymi wyburzono. 1811 powstał Uniwersytet Wrocławski. 1842 oddano do użytku pierwszą linię kolejową do Oławy. Wraz z rozwijającym się przemysłem szybko zwiększała się liczba mieszkańców, w połowie XIX w. Wrocław liczył ok. 112 tys. mieszkańców, w 1928 ich liczba wzrosła do 563 tys. Mimo przynależności do Niemiec, od połowy XIX w. i w okresie międzywojennym ośrodek polskich organizacji i instytucji (m.in.: Towarzystwa Polskich Górnoślązaków, Towarzystwa Akademików Górnośląskich, Domu Polskiego), zlikwidowanych we wrześniu 1939.
Podczas II wojny światowej we Wrocławiu działały 4 podobozy obozu koncentracyjnego w Rogoźnicy, 25 obozów pracy przymusowej, więzienie karne. Pod koniec II wojny światowej miasto przekształcono w twierdzę, zdobytą przez Rosjan 6 maja 1945 po 3-miesięcznym oblężeniu. Po zakończeniu wojny Wrocław powrócił do Polski i został odbudowany. W trakcie walk zniszczonych zostało 60% budynków. Do końca lat 50. zrekonstruowano wszystkie najcenniejsze obiekty zabytkowe, m.in.: katedrę, ponad 20 kościołów, wiele klasztorów, uniwersytet, ratusz, arsenał, szereg pałaców. 1954-1960 przeprowadzono odbudowę rejonu Rynku i placu Solnego. W 1997 we Wrocławiu odbył się 46. Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny, w którym uczestniczył papież Jan Paweł II. W lipcu i sierpniu tegoż roku miasto nawiedziła powódź - największa w Polsce od stuleci - która zalała ok. 30% miasta niszcząc m.in. dzielnicę Kozanów. 1 I 1999 Wrocław został stolicą nowo powstałego województwa dolnośląskiego.