- 83 -

(1202) Juni 28, Tschepine (Breslauer Nikolaivorstadt), vor der Nikolaikirche - 1203 (nach Januar 22), -.

Herzog Heinrich I. beurkundet die Ausstattung des von ihm zu Ehren des heiligen Bartholomäus gestifteten Nonnenklosters Trebnitz. Bischof Cyprian von Breslau und Erzbischof Heinrich von Gnesen bekräftigen die Stiftung durch feierliche Bannandrohung.

Or. Breslau St.A. Eep. 125 Nr. 3 (A). - Undatiertes Transsumt Herzog Boleslaus des Kahlen (aus A), ebenda Nr. 3 b (B).
Mon. Pol. Pal. Tafel 24; Schriftprobe Appelt, Z. 71 nach S. 12 Tafel I a. - Sommersberg l, S. 819 Nr. 39 = Bach, Trebnitz S. 195; Haeuskr Nr. 9; Arnold, Wieś polska Nr. 1; Mal. l, Nr. 103. - SR 92; Grünhagen-Markgraf Nr. 1; CDS II/1, Nr. 40; Appelt, Urkundenfälschungen 123, Nr. 3.
Da die Rechte des Klosters bereits 1202 November 22 von Papst Innozenz III. (Nr. 78) und zu Ostern 1203 von Bischof Cyprian von Breslau (Nr. 84) bestätigt wurden, muß der Gründungsakt, auf den sich auch die Zeugenreihe bezieht, am 28. Juni 1202 vollzogen worden sein, während die Beurkundung im Jahre 1203, und zwar frühestens am Tage der feierlichen Bestätigung der Stiftung durch Erzbischof Heinrich von Gnesen (Jan. 22), erfolgt ist. Vgl. handschriftliche Eintragung von H. v. Loesch im Handexemplar der Regesten (Photokopie der Abschrift Prof. Panzrams) und Maleczyński, Vorbemerkung. - Empfängerausfertigung, von gleicher Hand wie die beiden Exemplare der erweiterten Fassung von 1208 (unten Nr. 115), in der älteren deutschen landesgeschichtlichen Literatur zu unrecht als Fälschung angesehen. Nachweis der Echtheit bei Appelt, Z. 71 S. l ff. Damit erledigen sich auch die Bedenken, die Schilling S. 166 f. gegen die Urkunden vorgebracht hat. Die Namensformen einiger Zeugen (Indrich, Indrih, Nicolay Bedrichouich) tragen tschechischen Charakter; eine sprachliche Besonderheit ist auch die sonst nicht übliche Schreibung Wgrinouo statt Wangrinouo. - Zu den Ortsnamen vgl. K. Engelbert, Ehemälige Sidlungen im Trebnitzer Stiftskreise, Schlesische Geschichtsblätter 1918, Nr. 3, S. 61 ff.

Memorie novercatur oblivio et longinquitate temporis gestorum series obscuratur, nisi vivacibus litterarum indiciis ad posteros propagetur. Quod igitur in remissionem peccatorum humili devotionis affectu patravi, huic pagelle ad noticiam tam presentium quam futurorum transferendum commisi. Ego Henricus dux Zlesie filius ducis Bolezlai pro salute animarum patris mei et mee ceterorumque carorum meorum in Trebnich ad honorem dei et beati Bartholomei apostoli monasterium fundavi et eidem monasterio ad usum famularum dei inibi deo iugiter obsequentium ipsum predium meum Trebnicense cum omnibus pertinentiis suis plenarie donavi. Ecclesia etiam in eodem predio in honore sancti Petri constructa, cuius patronatus mei iuris est, auctoritate patris nostri episcopi Cipriani et coniventia universitatis collegii Vratizlaviensium canonicorum cum omnibus, que sui iuris sunt, et universo decimarum proventu ad prefatam ecclesiam pertinentium memorato beati Bartholomei monasterio unanimiter est collata. Et omnibus liquido constet, quod inter terminos subscriptos quedam ville predio Trebnicensi commutationis, quedam emptionis, quedam donationis titulo accesserunt. Wgrinouo hac ratione limitibus predii Trebnicensis ambitum est, quia homines, quorum illa villa quondam fuit, narochnichi et domino terre servitutis obnoxii fuerunt. Quia tamen dominus Leonardus ipsam dixit esse suam, benignitate magis quam stricto iure cum ipso hoc modo egi: Villam, que dicitur Lazcouichi, et villam de Kamene, quas numquam tempore patris mei potuit obtinere, nomine commutationis ei contuli et Leonardus cum gratiarum actione Wgrinouo sancto Bartholomeo concessit nichil sibi iuris in eo vendicans. Martinouo pater meus a Stephano Martini filio per villam iuxta Lozin sitam nomine Bliznino commutavit. Ville, que dicitur Clissouo, a Martino Borisich XII marcis argenti partem comparavi, aliam partem filii Theodori et filii Stephani et ceteri ipsorum contribules probate suam esse coram me et baronibus meis beato Bartholomeo contulerunt. Terciam eiusdem ville partem a monachis de Lubens conferens eis commutationis nomine Stuchcouo sitam super Kozi commutavi. Particulam dicte ville, quam sibi Bogdanus presbiter pertinere dicebat, licet in figura iudicii eam adipisci non valuisset, tamen omnem requisitionis spem ei et posteris eius precidens ipsum IIII^or marcis placavi. Reliquam partem de eodem Clissouo, quam Predzlaus ab heredibus emerat, dans ei sortem de narochnik de Lubus titulo commutationis adeptus predio Trebnicensi adiunxi. Rozerouo congregationi ecclesie sancte Marie in Vratizlav conferens in Thinchia, que sub patre meo penitus perdiderat nec ullatenus adipisci poterat, non sine multa prefati collegii prece sub commutationis contractu obtinui et limitibus Trebnicensibus inclusi. In Mazlech autem partem, quam habuit, in mea recepi et ob hoc tam predictam Thinchiam quam alias villas eiusdem collegii, que ex magna parte perdite fuerant, melioravi et signis roboravi. Aput filium Brictii circuitum ville eius per villam nomine Legche commutavi. Aliam partem eius, quam emerat Nicolaus Gregorii filius, per commutationem dans ei Gorechoue et quandam sortem cum eius consensu obtinui. Decano etiam Benico pro parte ville Zulizlauich, quam eidem ambitui inclusi, dedi commutationis nomine villam aput Sorav et villam beati Vincentii dictam Opatouo, loco cuius et loco Zuentech, quam michi retinui, sancto Vincentio tribui villam iuxta Zobotisch, que dicitur Knenichi, que diu perdita non poterat de iure requiri, et unam sortem mei camerarii et partem ville falconariorum in Vratizlav, quam Ioseph Iudeus habuit. Superaddidi etiam beato Vincentio mensam carnificii in Costomlot michi spectantem. Ne itaque quispiam studio malignitatis integritati predii Trebnicensis derogare temere moliatur, totum prefatum predium in circuitu aggerum erectione et arborum signatione limitare curavi. Ad habundantioris autem cautele providentiam ne quis ullis temporibus terminos corrumpere et limitibus subdole iniquitatis irrogare machinetur inposturam, in ambitu Trebnicensi lapides apicibus mei nominis insculptos ad controversiam, si qua de terminis emerserit, reprimendam caute terre infodi precepi. Primus situs est, ubi rivulus oritur inter quercus et villam, que dicitur Zulizlauichi, et ad eandem villam directe currens alii rivo, qui eidem ville proximus est, illabitur. Secundus, ubi oritur rivulus, qui eandem villam proxime a dextris habet. Tercius, ubi villa Michaelis et villa episcopalis et Rassouo se contingunt. Quartus, ubi ville episcopi, abbatis Rassouo concurrunt. Quintus ad ortum fluvii, qui Uesna vocatur. Sextus ad ortum rivuli iuxta Brochotino. Septimus, ubi ville Potrcouichi, Minichi, Wgrinouo ad eundem copulantur terminum. Octavus, ubi oritur fluvius nomine Desnicha. Nonus, ubi Biscupichi, Couale, Malchouo conveniunt. Decimus inter Rozerouichi et Repotouichi ad rivulum. Undecimus inter Bizcupichi et Rozerouo ad fluvium nomine Chachcia. Duodecimus ad ortum rivi dicti nomine Macolina. Terciusdecimus inter Domanouichi et villam, que fuit Brictii, ad fluvium nomine Sennicha. Quartusdecimus in Gorni ad fluvium nomine Lubsa inter Domanouichi et Stitkouichi. Quintusdecimus ad ortum fluvii, qui vocatur Yuniche inter Golendinouo et Stitkouichi. Sextusdecimus inter pratum, quod Lubanouo nomen habet, et Golendinouo. Decimusseptimus inter Golendinouo et Sulizlauichi et Zudacouo. Decima autem de tota terra, que intra limites prescriptos continetur, ecclesie beati Bartholomei ex integro in frugibus debetur, de quibusdam villis in ambitu constitutis ratione prioris iuris, quo beato Petro solvebatur, de quibusdam donatione episcopi, sicut de Malussino, Rassouo et de parte Brochotino, quia de Malussino Cipri(anus) episcopus dedit sancto Bartholomeo decimam Benico decano, qui eam tenuit, annuente. De Rassouo vero et de parte Brochotino idem dedit ibidem decimam magistro Odone, cuius prebende spectabat, consentiente et ei loco ipsius decime dedit Kouale et villam Zuantossi, quod pertinuit Bernardi prebende. Bernardus autem recepit pro his ab episcopo Zcoriniche circa Legnich. Posterorum etiam noticie non sublitescat, quod forum, quod quondam in Trebnich fuit, avus meus ob remedium anime sue ad utilitatem canonicorum Vratizlaviensium in Cirquich transtulit, quod longis temporum spaciis ab avo meo et patre meo ratum permansit, quod et ego approbo. Verum quia res exigit, ut monasterium beati Bartholomei propter familiäres necessitates forum aliquantisper habeat in vicino, favore episcopi C(ipriani) et omnium canonicorum consensu forum in Trebnich sine ulla diminutione census Cirquicensis fori statui. Quia vero plebs per plura fora divisa minor est ad singula, presumo, quod forum Trebnicense foro canonicorum propter nimiam vicinitatem occasionem detrimenti valeat irrogare. Quod ne fiat, ut canonicis redituum suorum salva semper maneat integritas, VII marcis argenti in teloneo provenientibus annuatim diminutionis suspicionem resarcivi, quod tam meo quam episcopi C(ipriani) et communi canonicorum assensu firmatum et approbatum est. Ceterum monetarius de tabernis, que sunt vel erunt in Trebnicensi circuito, nullum maius emolumentum speret quam numero marcarum in summam redacto de singulis marcis singulos scotos accipiat. Similiter de carnificibus. Inter abiectionem vero veteris et nove assumptionem monetę monetarius ibi habeat ius sal vendendi sicut et in aliis locis nullis opificibus res suas vendentibus inferens gravamen. Omnes autem homines circuitus predicti preter cultores vinee pro omnibus operibus meis tenentur operari in Trebnich sex septimanis, scilicet post octavas pasche duabus, post octavas pentecosten duabus, ante festum sancti Martini duabus. In estate quilibet metere debet V capecia, secare tres plaustratas feni in pratis monasterii. In itinere ducis duos currus et duos custodes dare tenentur. Item non iudicentur nisi a proprio iudice, quod si grandis emerserit causa, in presentia principis vel castellani Vratizlaviensis. Hec de ambitu Trebnicensi. Hoc quoque robur perpetue firmitatis obtinere volo, quod predicto monasterio emolumentum taberne de Biruechnik in Vratizlav dono. De singulis aliis Vratizlaviensibus tabernis ad me spectantibus XX denarios ad ebdomadam dierum, similiter de Vrazensibus cum vigore stabilitatis assigno. Preterea aliud predium, quod Cotouichi dicitur, memorato contuli monasterio cum hominibus, quod etiam totum in circuitu certis limitibus communivi. Ibidem lacum et clausuram pro captura piscium ad usum dei famularum dedi. Debent autem eis a me dati piscatores dare qualibet quarta feria veru piscibus honeratum, quod mech vulgo sonat. Similiter VI. feria, sabbato vero dimidium. Et ut eiusdem ville homines capiendis piscibus et aliis monasterii utilitatibus expeditius possint insistere, ipsos ab omni exactione publica et ab omni operum meorum angaria immunes esse decrevi, hoc dumtaxat excepto, quod si me iuxta transire contigerit, duo plaustra dent et duos custodes. Conductum etiam nisi quem homines nobilium non ducant tam isti quam Trebnicenses et ad Trebnich spectantes. Istius quoque circuitus decimam memoratus episcopus sancto Bartholomeo tribuit consentiente Lamberto canonico, cuius prebende pertinuit, data sibi commutatione tocius ville Minich, cuius pars media prebende Bernardi, media beato Petro in Trebnich spectabat. Bernardus autem tam pro sua parte de Minich quam pro supradicta Kouale et uilla Zuantossi, Zcoriniche in Legnich ab episcopo C(ipriano) in concanbio recepit. Dedi insuper beato Bartholomeo villam Ozorouichi et ipse illam circuivi et cum inde decima pertineret parrochie in Legnich beate Marie et C(iprianus) episcopus, ut eam in Trebnich daret, vellet totidem aratris, quot ibi erant, commutare, Clemens plebanus illius ecclesie me precibus evicit, ut cum Radak milite de villa sua Chinino dans sibi aliam pro ea facerem concambium et prefatum Chinino, ubi propter recessum hominum eiusdem Clementis decima penitus deperierat, hominibus replerem, laudans hoc facto cedere decime de Ozorouich et commutationi eius, quam episcopus ei offerebat, renuntians. Quod ut facere promisissem, prout et feci, idem Clemens gratum habens prefate decime et commutationi eius episcopo laudante renuntiavit. Episcopus autem C(iprianus) approbans, quod suo consensu ego et prefatus Clemens egimus, decimam de Ozorouich perpetualiter attitulavit ecclesie Trebnicensi. Preterea peticione filiorum Petri scilicet Bogumili et Mlodey nepotum Yaxonii reddidi eis villam sitam in montibus nomine Pirzniche et ipsi ob hoc cum suis consanguineis dederunt pro anima predicti avi sui sancto Bartholomeo villam in campo Zlesie Yaxonouo dictam hoc pacto, ut relicta Yaxonii avi eorum usum eius, quoad vixerit, habeat, sed ea moriente ad sanctum Bartholomeum ex integro devolvatur. Huius rei testes sunt Ciprianus episcopus Vratizlaviensis, Gerardus abbas sancti Vincentii, Conradus abbas de Lubens, Benicus decanus, Martinus cancellarius et magister, Egidius archidiaconus, Felix, Mathias, Balduinus, Paulus, Pribizlaus, Martinus, Fredricus, Bernardus, Egidius de Vraz, Franco, Laurentius Albus Vratizlavienses canonici. Barones Zicezlaus tunc de Bitom, Andrey tunc de Glagov, Zobezlaus tunc de Bardo, Nanker tunc de Bolezlauech, Stephanus tunc de Legnich, Chastobor tunc de Zadouel, Viszlaus tunc de Crosten, hi sunt castellani. Potr subcamera-rius, Zobezlaus, Vnemir frater eius, Stepan Nad[siuoy] filius, Budiuoy, Venemir frater eius, Iarozlaus dapifer, Predzlaus pincerna, Otezlaus, Ozemo, Pribizlaus tunc agazo. Indrich tunc lictor, Voyteh tunc tribunus de N(em)chi, Nicolay Bedrichouich, Ianus Ianichouich, Dobrogost Gaulou(ich), Moyek Moycou(ich), Indrih Ketlich, qui tunc supervenerat, Indrih Borizla(ui)ch, Dobrogost Venmirou(ich), Predzlaus, Ian fratres eius.
Actum est hoc in Stapin ante ecclesiam beati Nicolai in vigilia apostolorum Petri et P(auli), Bambergensi electo domino Ekberto et patruo suo preposito Poppone tunc mecum gratia visitationis existentibus. Item Stoysa Stoycou(ich) una cum uxore dedit se et omnia sua cum parte ville, que eum contingit, beato Bartholomeo hac conditione, quod si vel ipse premoriatur vel ipsa, superstes eorum statim cum tota substantia ad predictum locum transeat.
Sciant autem presentes et futuri, quod omnia sepedicto claustro collata et deo prestante in futurum conferenda dominus C(iprianus) episcopus Vratizlaviensis cum universo suorum collegio canonicorum in octava epifanie sanctimonialibus in prelibatum locum introductis cereis in terram proiectis et extinctis sub pena districti anathematis confirmavit. Venerabilis etiam pater dominus Henricus Gnezdnensis archiepiscopus proxime post hoc in festo beati Vincentii diaconi casu Vratizlaviam superveniens memoratam confirmationem episcopi C(ipriani) et anathema accensis cereis et extinctis nichilominus iteravit. Si quis vero ductus temeraria presumptione supramemorata irritare aut quoquo modo violare presumpserit, dampnabilis excommunicationis sententiam in se merito excipiens indignationem et iram dei omnipotentis et beatorum Bartholomei et Adalberti indubitanter incurret. In nomine domini hec gesta et instituta sunt anno ab incarnatione domini M°CC III, ducatus mei II.

Zwei Siegel in rotem Wachs an roten Seidenfäden: 1. Heinrich I. Typar A, sehr stark beschädigt, siehe Nr. 87 (Appelt, Z. 71, S. 25 Nr. 1); 2. Bischof Cyprian, siehe Nr. 82. Zwei weitere Siegel, sicherlich jene des Erzbischofs Heinrich von Gnesen und des Breslauer Domkapitels, verloren.

Schlesisches Urkundenbuch, Herausgegeben von der Historischen Kommission für Schlesien, Zweiter Band: 1. Lieferung 971 - 1216, 1963; 2. Lieferung 1217 - 1230, 1968; 3. Lieferung Fälschungen und Register, 1971; Bearbeitet von Heinrich Appelt, Verlag Hermann Böhlaus Nachf., Wien-Köln-Graz