- 166 -

1340 (15. grudnia) Nysa, 18. kal. stycznia etc.

Nankier, biskup z Wrocławia, do archidiakonów z Wrocławia, Legnicy, Głogowa, Opola i ich zastępców oraz do rektora kościoła w Nysie ws. poszanowania mienia kościelnego, takiego jak dziesięciny, trybuty, zamki, wioski, fortyfikacje, własności i majątki, jakie posiada kościół i miejsca święte lub osoby duchowne, pod groźbą ekskomuniki i anatemy etc.

— Nankerus, divina et apostolice sedis providencia episcopus Wratislauiensis, venerabilibus et discretis viris dominis, Wratislauiensi, Lignicensi, Glogouiensi et Oppuliensi archidiaconis, vel eorum vices gerentibus et rectori ecclesie in Nysa salutem in domino. Olim a felicis recordacionis dom. Benedicto, papa Xlmo, dum in minoribus constitutus in partibus Polonie legacionis officio fungeretur, extitit constitutum, quod nullus invadere, occupare, illicite detrahere presumeret decimas, tributa, castra, villas, municiones, possessiones et bona ad ecclesias et pia ac religiosa loca, ad ecclesias ac personas ecclesiasticas spectancia vel pertinencia quoquomodo sentencia ex communicacionis prolata in huiusmodi invasores, occupatores et illicitos detentores. Deindeque statutum postmodum per olim fratrem Gentilem, tit. s. Martini in montibus presbyterum cardinalem, in eisdem partibus apost. sed. legatum extitit innovatum, mandavitque idem cardinalis ipsum statutum inviolabiliter observari, ipsum volens in suo robore permanere, addiciens nichilominus penas graves hiis, qui talibus invasoribus, occupatoribus et illicitis detentoribus adheserint, terris ipsorum suppositis ecclesiastico interdicto, reverendusque pater dom. Janizlaus, s. Gneznensis ecclesie archiep., in provinciali synodo de suorum suffraganeorum assensu prohibuit, statuendo ne quis princeps qualicunque honoris vel dignitatis prerogativa prefulgens vel quivis alius decimas ecclesiis et ecclesiasticis personis debitas et alia bona ecclesiarum et ecclesiasticanim personarum occupet, rapiat vel occupari et rapi mandet, sentenciam excommunicacionis in contra facientes proferens, quamque incurrere debeant ipso facto, addiciens, quod civitates, ville et terre ipsis subjecte, si infra mensem de huiusmodi excessu non satisfecerint, ipso facto subiecte sint ecclesiastico interdicto. Statuit eciam, quod omnis locus, ad quem deducerentur res ecclesiis et ecclesiasticis personis violenter ablate, ipso facto subjectus sit ecclesiastico interdicte.
Et quoniam Cunadus de ValkinhainConrad z Falkenhain, spod Lipska, capitaneus regis Boemie districtus Wrat., et Petrus Glesil, Nicolaus de Nisaz Nysy, Hanco Glogow, Hanco Salomonis, Petrus Dumelose, Petrus Stengil, Franczco HartlibiCzyżby potomek lwóweckiego wójta? et Hellinboldus, cives et consules Wrat. priores, decimas, census, pensiones et bona nostra, capituli nostri Wrat. et aliarum personarum ecclesiasticarum regularium et secularium infra civitatem et districtus WratislauiensemW weichbildzie wrocławskim et NouiforensemW weichbildzie średzkim consistentes et consistencia nomine et mandato dom. Johannis, regis Boemie illustris, illicite invaserunt, occuparunt et occupare et detinere presumunt notorie et manifeste, sic quod per edictum publicum prohibuerunt, ne quis clericis et ecclesiasticis personis de eorum fructibus, redditibus et proventibus seu quibuscunque iuribus responderet vel ipsis quidquam solveret, sed sibi mandaverunt omnes clericorum redditus presentari, eosdem quoque redditus, decimas et proventus receperunt violenter et Wrat. deduxerunt et deduci fecerunt et ibi detinent occupatos, deinde Gisco Glesil, Johannes TroppowZ Opawy (CZ)., Nicolaus Lembergz Lwówka Śląskiego, Paulus Dumelose, Tichco Trebniczz Trzebnicy, Hanco Schertilczan, Petrus de Paczcowz Paczkowa, Peczco Rulco, consules et cives predictis prioribus subrogati, predicta omnia invasa et occupata per capitaneum et antecessores eorum illicite occupare et detinere presumunt continue, notorie et manifeste anno et amplius quoad capitaneum et consules priores et plus quam sex mensibus quoad substitutes elapsis, ideo auctoritate ordinaria declaramus et pronunciamus in hiis scriptis tam dom. Johannem regem Boemie supradictum quam Cunadum de Valkinhain, Petrum Glesil, Nicolaum de Nisa, Hanconem Salomonis, Hanconem Glogowz Głogowa, Petrum Dumelose, Petrum Stengil, Hellinboldum et Franczconem Hartlibi, Gisconem Glesil et Johannem Troppow, Nicolaum Lemberg, Paulum Dumelose, Ticzconem Trebnicz, Hanconem Schertilczan, Petrum Paczcow et Petrum Rulco et omnes et singulos, qui ipsis in crimine dampnato participant, et omnes et singulos occupatores domorum ad nos, canonicos et alias personas ecclesiasticas pertinencium, fuisse a tempore occupacionis et detencionis predictorum et adhuc esse auctoritate dictorum statutorum legatorum sedis apostolice et dom. archiepiscopi predictorum excommunicacionis et anathematis sentencie innodatos, Wratislauiam quoque et Nouiforum, terras subjectas dicto dom. regi cum earum districtibus post mensem ab invasione, occupacione et detencione decimamm et proventuum, que facte sunt a decima die Septembris anno domini 1330 nono et circa et post et per dictum tempus, declaramus subjectas fuisse et esse predictarum constitucionum auctoritate ecclesiastico interdicto. Preterea idem frater Gentilis constitucione sua duxit firmiter adhibendum, ne quis archiepiscopatum, episcopatum, dignitatem inferiorem, personatum, parrochialem ecclesiam, beneficium cum vel sine cura seu alicuius predictorum administracionem vel detencionem de manu laycali recipere vel iam recepta tenere quovis colore presumat, si qua autem contra fecit, ad sic receptum beneficium esset inhabilis ipso facto et nisi locum sic receptum infra duos menses desereret, ad quodlibet beneficium esset inhabilis eo ipso, nec ad aliquod beneficium ecclesiasticum sine dispensacione sedis apostolice vel legati de latere assumatur, insuper beneficio, si quod forsan prius canonice optinebat, esset ipso facto privatus, illi vero clerici vel laici, cuiuscunque status vel condicionis existant, qui talibus parent et intendunt, si universitas fuerit, interdicti, si vero singulares persone, excommunicacionis sentencie virtute dicti statuti subjaceant ipso iacto. Verum quia consules et capitaneus supradicti dominis Thanmione Quas, s. Marie Magdalene et fratre Johanne Baran, s. Elizabeth, fratre Johanne, s. Spiritus, Nicolao Romca, s. Nicolai et Johanni, s. Mauricii ecclesiarum Wratislauiensium parrochialium rectoribus, canonice per diocesanum episcopum institutis, de predictis ecclesiis violenter et ignominiose eietis anno quo supra die decima Septembris cum sequencium continuacione dierum, ut asserebant de mandato regis predicti in ecclesiam s. Marie Magdalene Reyijnhardum de Thuringiaz Turyngii, Martinum, apostatam de ordine Cisterciensis monasterii de GrisouiaZ zakonu oo. cystersów klasztoru w Krzeszowie, w pow. Kamienna Góra, et Wenceslaum, in ecclesiam s. Elizabeth Henricum Pistorem, Luduicum, Nicolaum de Fredek et Jacobum de Morauiaz Moraw, in ecclesiam s. Spiritus Wolfmarum de LubekZ Lubeki (D). et Petrum de MargiburgZ Marburga w Hesji (D)., in ecclesiam s. Nicolai Henricum de Cuncindorf, in ecclesiam vero s. Mauricii Johannem sola laicali potencia intruserunt dictique intrusi ab eisdem laicis predictas ecclesias receperunt et eas iam amplius quam anno continue et notorio detinent occupatas, quare nos auctoritate dicti statuti pronunciamus in hiis scriptis prefatos et omnes alios intrusos, quibuscunque nominibus nominentur, subjacere penis in supradicta constitutione contentis. Ceterum quia capitaneus et dicti consules supradicti ac universitas civitatis Wrat. dictis intrusis parent temere et intendunt audiendo ab eis velud ab ipsorum plebanis divina officia prophanari, ideo pronanciamus et declaramus dictos capitaneum et onmes predictos consules et cives singulares excommunicacionis, universitatem vero prescriptam interdicti sentencie subjacere.
Cum itaque uniuersitas predicta sit supposita interdicto, declaramus et dicimus de cetero non licere singularibus personis ipsius alicubi audire divina vel perdpere ecclesiastica sacramenta casibus a jure expressis (declaramus) dumtaxat exceptis universis et singulis ecclesiarum rectoribus districcius prohibentes, ne quascunque personas dicte Wrat. civitatis deinceps admittant ad divina officia vel ecclesiastica sacramenta, si suspensionis et irregularitatis penas capiunt evitare, non obstantibus indulgendis de audiendis divinis, percipiendis sacramentis extra loca interdicta a katholicis et toleratis presbyteris ante presentem declaracionem per nos, officialem nostrum seu Andream, subcustodem Wratislauiensem, quibuscunque concessis, per presentem enim declaracionem ipso jure huiusmodi indulgencie revocantur nec deinceps de jure fieri possunt, quamdiu prefata universitas remanet interdicta.
Preterea memorati capitaneus et consules Wrat. predictis excessibus non contenti, reverendum virum fratrem Hermannum cruciferum cum stella vite plurimum commendatum in ecdesia et oracione repertum de monasterio suo s. Mathie sed et religiosos vires fratres, Henricum de Polsnicz, Conradum Bauarum, Johannem de Bregaz Brzegu et Volpertum, canonicos regulares de monasterio s. Marie, injectis tam in ipsos quam in fratrem Hermannum predictum temerariis et sacrilegis manibus per Theodricum de MulheimMülheim an der Ruhr, miasto w Nadrenii Północnej – Westfalii (D). et Godinum, Adolfum fratrem Godini dictum Kaczinschinder, Hanconem famulum Godini, Sidlonem Eithelicz et Friczconem, famulos consulum Wratislauiensium, anno dom. 1340 sexta feria proxima post octavas pasche heresi novo exportari et eici fecerunt et mandarunt publice et notorie facto rumore magno et concursu populorum. Insuper predicti capitaneus et consules ecclesiam kathedralem, dominam et patronam suam, violaverunt et violari fecerunt anno domini 1330 nono, octavo kalendas Decembris, hoc est precedenti die s. Katherine et citra et continue per totum tempus et adhuc et faciunt locando ip ipso satellites suos, prohibentes ne quis clericus vel minister ipsius ibi possit accedere et de rebus, casulis, calicibus capis, libris, crucibus et aliis ornamentis ecclesie disponere, imo ostium sacristie in ecclesia ipsa, in qua eiusdem ecclesie ornamenta deposita et servata esse noscuntur, violenter ledi et infringi fecerunt, idem faciendo irrumpi et per fabrum perforari et violenter inponi ferramenta et seras, sic quod ostium predictum clavibus ecclesie aperiri non potest, namque ecclesiam sic suo mandato violentam cum omnibus ornamentis et rebus suis detinent occupatam nos et nostrum capitulum dicta nostra Wrat. ecclesia et omnibus rebus predictis in ea existentibus spoliando, que quidem omnia et singula sunt adeo notoria et manifesta, quod nulla possunt tergiversacione celari, unde nos omnes et singulos predictos, tam Theodericum et Godinum ac alios eorum complices facientes premissa ac fabrum quam capitaneum et consules prenotatos, quorum sunt perpetrata consilio et mandato, auctoritate juris communis et nichilominus vigore constitucionis olim domini Urbani pape quarti dum in minoribus esset apostolice sedis in partibus Polonie vices gerens, declaramus et pronunciamus excommunicacionis sentencia innodatos.
Insuper cum capitaneus, consules et . . . . et alii prescripti ac singulares cives Wrat. pro satisfiacione facienda in civitate et districtu Wrat. moneri et requiri non possint ex parte nostra ex eo, quod nulla persona ecclesiastica propter metum mortis . . . . vel presumit exequi aliquod mandatum dom. nostri pape, dom. archiepiscopi, nostrum inquisitoris heretice pravitatis officium vel alterius cuiuscunque ecclesiasticam iurisdicionem habentis in civitate et districtu Wrat., ideo ne propter dictorum potenciam, violenciam et tirannidem ipsorum perversitas remaneat impunita, monemus et requirimus canonice dom. Johannem regem Boemie, Cunadum de Valkinhain capitaneum, consules tam anni preteriti quam presentis superius nominatos, Godinnu Kaczinschinder ac Nicolaum dictum Kozil et alios prenominatos, ut de predictis dampnis, rapinis, spoliis, violenciis et iniuriis, ut prefertur, per eos illatis, nobis, capitulo et singularibus personis ipsius ac clero religioso et seculari satisfaciant et satisfieri procurent cum effectu dictosque instrusos et prophanos nobis presentent infra XXX dies a prima dominica, qua presentes in ecclesia vestra, domine rector Nisensis ecclesie, publicaveritis computandos, quorum decem eis et eorum singulis pro primo et alios decem pro secundo et reliquos decem dies immediate sequentes pro tercio et peremptorio termino ac monicione canonica assignamus, alioquin ipsos et quemlibet eorum propter eorum notorios et enormes excessus predictos exnunc prout extunc in hiis scriptis excommunicacionis vinculo iterum innodamus, civitatem quoque ipsorum et cives ad puniendum dominum ipsorum in ipsis, cum et ipsi culpabiles existant, in hiis scriptis supponimus ecclesiastico interdicto. Monemus eciam primo, secundo et tercio ac peremptorie omnes et singulos intrusos per potenciam secularem prenominatos nec non fratres Petrum antiquum et Petrum Kaczinschinder, qui se intruserunt in monasterium s. Vincencii, quatenus infira predictos dies, quos eis et cuilibet eorum pro primo, secundo, tercio et peremptorio termino et monicione canonica assignamus, predictas ecclesias et loca ad quas et que intrusi sunt omnino dimittant nec in eis celebrent vel celebrantibus ministrent neque quempiam procurent ecclesiasticis sacramentis nec confessiones audiant nec predicent ac de violenciis, injuriis et dampnis, que abbas et conventus dicti monasterii s. Vincencii, fratres predicatorum et minorum ordinum ac rectores eieti predictarum ecclesiarum parrochialium passi sunt, ipsis et nobis satisfacient integraliter et complete, alioquin ipsos et quemlibet eorum sentencie excommunicacionis in modum, quo supra lata est, volumus subjacere, vobis, domine rector de Nisa, in virtute sanct eobediencie districcius iniungendo, ut hunc nostrum processum duabus dominicis diebus proximis, cum populus advenerit ad divina, in ecclesia matrice s. Jacobi in Nisa publicetis et legatis et legi et publicari solempniter faciatis, omnibusque, quorum interest, huius nostri processus copiam fieri faciatis. Volumus eciam, ut nos de execucioni nostri mandati et publicacioni nostri processus certificetis per publica instrumenta. Vobis autem dominis archidiacono et cuilibet vestrum districte precipiendo mandamus, quatenus absque more periculo, quam cito poteritis, convocacione clericorum vestrorum archidiaconatuum facta presentem processum nostrum publicetis vel coram ipsis publicari per alios faciatis mandantes dictis rectoribus, ut juxta prescriptas declaraciones eosdem capitaneum, consules et cives excommunicatos, universitatem vero Wratislauiensem interdictam nuncient in ipsorum ecclesiis singulis diebus dominicis et festivis. Volumus eciam, ut de publicacione presencium, quam congregacionibus clericorum feceritis vel fieri feceritis, faciatis fieri publica instrumenta, nobis quantocius remittenda. In cuius rei testimonium etc.

Datum Nise 18. kalendas Januarii anno domini 1340.